|
| Alb. 1: Het Onze Lieve Vrouweplein en de Onze Lieve Vrouwekerk anno 2015 |
Staand op het OLV-plein in Maastricht denkt vrijwel niemand aan de complexe en gestapelde geschiedenis van deze plek, die symbool staat voor de geschiedenis van Maastricht. 2000 jaar historie, een veelheid aan functies en gebruiken, en letterlijk een vele meters dikke groei in de hoogte. Het huidige Onze Lieve Vrouweplein toont het allemaal, als je weet waar je moet kijken, als je leert hoe je geschiedenis kunt lezen. De plek waar ooit de Jeker in de Maas stroomde, waar de Romeinen de eerste nederzetting startten en waar een van de vroegmiddeleeuwse kernen van Maastricht lag. Op deze plek werd de vroegste kerk van Maastricht gebouwd en eeuwen later een tweede, die inmiddels alweer afgebroken is. Waar ooit die tweede kerk stond, zijn nu terrassen.
 |
| Afb. 2: Het Onze Lieve Vrouweplein als parkeerplaats in de jaren zeventig |
Waar ooit de doden begraven lagen, drinken mensen nu koffie, wijn, of bier. Een orde van wereldlijke geestelijken bestierde ruim 800 jaar dit kerkelijke gebiedje, de plaatselijke rechtsgang, de economie. Deze orde bouwde huizen rond de kerk en bewaarde de kerkschatten en het archief. Kapittelheren baden hun gebeden, of lieten anderen dat voor hen doen. Grote concurrent, maar tevens religieuze broeders waren ‘die van Servaas’, die hun kerkelijke evenknieën hadden aan het Vrijthof.
 |
| Afb. 3: Het Onze Lieve Vrouweplein met twee kerken: links de parochiekerk gewijd aan Sint Nicolaas, rechts de kapittelkerk, gewijd aan Onze Lieve Vrouwe. Jan de Beyer, 1740. |
Ook daar stonden een kapittelkerk en een parochiekerk naast elkaar, met eigen kerkhoven. Ook daar stond een krans van kapittelhuizen rond de kerken en bevond zich een eigen kerkelijk rechtsgebied, de immuniteit. Een dergelijk gebied rond een kapittelkerk noemen we ‘immuniteit’, de huizen eromheen noemen we de ‘claustrale gordel’. In de geschiedenis van dat gebied kan nu iedereen rondkijken, zowel op straat, als via virtuele realiteit. We gebruiken hiervoor de maquette van Maastricht uit 1748. Het OLV-plein heeft vele en vooral tijdelijke functies gehad. De huidige functie is ook maar tijdelijk. Hoe zou het plein er over 100 of 1000 jaar uit zien?